Εγκέφαλος και Εξερεύνηση

Μια και μιλούσα για το Τουίτερ σε προηγούμενο άρθρο ας αναφέρω ακόμη μία ενδιαφέρουσα ιστοσελίδα που βρήκα μέσω της αναφοράς μιας συναδέλφου στο συγκεκριμένο πρόγραμμα. Πρόκειται για το μπλογκ ενός βιολόγου του εγκεφάλου και συγγραφέα ενός βιβλίου που λέγεται Κανόνες του εγκεφάλου (Brain Rules). Δεν έχω διαβάσει το βιβλίο αλλά αυτά που διάβασα στο μπλογκ του ήταν πολύ διαφωτιστικά.

Πρώτα είδα το βιντεάκι για τον κανόνα νούμερο 12 που έχει σχέση με την εξερεύνηση. Ο βιολόγος αφού κάνει μια σύγκριση του Πανεπιστημίου της Μπολόνια που ιδρύθηκε τον 11^ο αιώνα με ένα Πανεπιστήμιο του σήμερα και τα βρει σχεδόν πανομοιότυπα μας λέει πως έμαθε περισσότερα για το πώς μαθαίνουμε από το δίχρονο γιο του.

Όλοι όσοι έχουμε περπατήσει με ένα πιτσιρίκι θα έχουμε παρατηρήσει ότι τα μικρά παιδιά δεν ακολουθούν τους δικούς μας ρυθμούς. Κάθε τι μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο παρατήρησης και έκπληξης. Από το χορταράκι που φυτρώνει ανάμεσα στις πλάκες του πεζοδρομίου ως τα μυρμήγκια που περπατάνε στη σειρά μεταφέροντας κάποιο έντομο πολύ μεγαλύτερο τους. Μια μικρή απόσταση 100 μέτρων μπορεί να διαρκέσει ακόμη και μια ώρα όταν αφήσεις ένα παιδί να περπατάει στο ρυθμό του και δεν του φωνάζεις τις γνωστές προστακτικές (Βιάσου, Κουνήσου, Άντε παιδί μου προχώρα, Έλα, Έλα, Πάμε τώρα, Μη σταματάς, Έλα μωρό μου, βιάζεται η μαμά, πρέπει να πάμε στο σχολείο για να μάθεις γράμματα). Όμως για το παιδί ίσως αυτή η διαδικασία μάθησης και παρατήρησης μπορεί να είναι σημαντικότερη από τις 4 ώρες που θα περάσει στον Παιδικό Σταθμό. Ο βιολόγος σε κάποια φάση καταλαβαίνει ότι ο ίδιος έχει χρόνια να περπατήσει έτσι και να κοιτάξει γύρω του με απορία και έκπληξη.

Και συμπεραίνει ότι δεν έχει κάποια απόδειξη αλλά είναι σχεδόν σίγουρος ότι ο πιο σημαντικός κανόνας για τη λειτουργία του εγκέφαλου βασίζεται στην περιέργεια. Αυτό είναι κάτι πολύ σημαντικό και κάτι που πρέπει πάντα να θυμόμαστε εμείς οι εκπαιδευτικοί. Όπως σαν γονείς πολλές φορές πιέζουμε και καταπιέζουμε τα παιδιά μας να ακολουθήσουν το δικό μας ρυθμό, το ίδιο και σαν δάσκαλοι μπαίνουμε στην τάξη με το υπέροχο σχέδιο μαθήματος και εκνευριζόμαστε όταν μας κάνουν κάποια ερώτηση που ξεφεύγει απ’το μπούσουλα. Ο εγκέφαλος μας, όμως δε λειτουργεί έτσι και πολύ περισσότερο δε λειτουργεί κάτω από συνθήκες μόνιμου άγχους (αλλά αυτό είναι θέμα άλλου βίντεο του ίδιου βιολόγου).

Πολλές φορές εκνευρίζομαι με μένα την ίδια γιατί ξεκινάω να κάνω μια δουλειά στον υπολογιστή μου, να φτιάξω μια άσκηση ας πούμε και ενώ συγκεντρώνω το υλικό μου, ξεφεύγω, χάνομαι σε άλλα κείμενα, που μπορεί να μου φανούν χρήσιμα κάποτε αλλά όχι εκείνη τη στιγμή. Είμαι χαρακτηριστικό παράδειγμα ανθρώπου της εποχής μας που δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί εξ’αιτίας των τόσων  διασπάσεων.  Φανταστείτε πόσο δυσκολότερο είναι για ένα παιδί είτε πρόκειται για την ηλικία των 6-12 στο Δημοτικό είτε πρόκειται για έφηβο στο Γυμνάσιο και το Λύκειο.

Αλλά, τελικά ίσως να μην είναι τόσο άσχημα τα πράγματα, ίσως απλώς να είναι η τάση του εγκεφάλου μας να εξερευνά, η φυσική μας περιέργεια που πλέον έχει τεράστιο πεδίο δράσης.  Μπορεί, αντίθετα με ότι πιστεύουμε, να μας παίρνει περισσότερο χρόνο να καλύψουμε τα 100 μέτρα που μας αναλογούν, αλλά τελικά φτάνουμε στο τέρμα πολύ πλουσιότεροι σε ερεθίσματα και εμπειρίες.